همزمان با آغاز سومین سالگرد جنگ تحمیلی علیه ایران ، اولین موزۀ نظامی كشور، توسط مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای، ریاست وقت جمهوری اسلامی ایران و ریاست شورای عالی دفاع، گشایش یافت و فعالیت خود را آغاز كرد.
این موزه پس از دو سال تلاش پیگیر و شبانه روزی برادران عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در روز ٣١ شهریور سال ١٣٦١اولین روز از هفته دفاع مقدس افتتاح شد. موزه نظامی كه در آن جنگ افزارها، تجهیزات و سایر ساز و برگ جنگی به ترتیب ادوار تاریخی نگهداری می شود، علاوه بر حفظ آثار، تاریخ نظامی ارایه كننده ویژگی های بعد نظامی تاریخ جوامع است. موزه ای كه گذشته تاریخی ما را برای هر بیننده ای مجسم می كند و مشاهده گر خود قادر است كه با دیدن آن به رمز و راز پیروزی ها ، شكست ها و خود خواهی ها و ستم گری های حكام و مظلومیت ملت بزرگ ما پی ببرد.لباس ها، تجهیزات و وسایلی كه در این مجموعه از تاریخ گذشته ما، مختلف تاریخی گرد آمده، كار ساده ای نبود، اما در كنار همه تحولاتی كه به یمن انقلاب شكوهمند اسلامی و از بركت دفاع مقدس در برابر دشمن بعثی- صهیونیستی برای ملت مسلمان و ارتش جمهوری اسلامی حاصل آمد، یكی هم طراحی و سازمان دادن موزه های نظامی بود كه در آن ویژگی های یاد شده باشند.
بر اساس تصمیمات شورای انقلاب مقرر گردید كه مجموعه كاخ های سعد آباد به مجتمع موزه ها تبدیل گردیده و برای بازدید عموم آماده شود. در این رابطه اداره كل موزه های وزارت اسلامی اقدامات اولیه تاسیس چند موزه در مجتمع سعد آباد را شروع كرد.
اداره عقیدتی سیاسی ارتش پس از اطلاع از موضوع با اداره كل موزه ها تماس حاص نمود ه و طی مذاكراتی و هماهنگی های لازم، فكر تاسیس موزه نظامی در مجموعه موزه های سعدآباد تكوین یافت.
موزه نظامی ارائه كننده تاریخ نظامی ایران به صورت ملموس بوده و یكی از دریچه های ارتباطی ارتش با مردم است. موزه نظامی تركیبی از موزه و نمایشگاه بوده و تاریخ نظامی ایران به صورت اسلحه ، ساز و برگ، البسه، عكس، كتاب، پوسترو سایر اشیاء بیان و ترسیم كرده است.
موزه نظامی برای علاقه مندان و بازدیدكنندگان یك كلاس آموزشی كوتاه مدت با وسائل سمعی و بصری است.تن پوش ها، جنگ افزارها و سایر ساز و برگ های جنگی و ویژگی های آنه به صورت خشك وبی روح ارائه نمی شود كه برای ببننده اساساً چیزی را نیاموزد و یا ملاحظه وسائل و تجهیزات آموزش های نادرست گذشته را در اذهان زنده كند بلكه ارایه تحلیل های آموزنده از حوادث و دوران های تاریخ و كمك گرفتن از وسائل سمعی و بصری ، موزه را آموزنده، هدف دار و مفید كرده است.
عمارت موزه نظامی، یكی از بناهای دوره رضاخانی است، در ابتداكاخ مادر بود و سپس به شهرام پسر اشرف رسید. ساختمان آن متروك و بازسازی آن، نیمه كاره رها شده بود.بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مجموع كاخ های سعد آباد زیر پوشش وزارت فرهنگ و آموزش عالی قرار گرفت و محل این كاخ در فروردین ماه سال ١٣٦٠ تحت عنوان موزه نظامی در اختیار اداره عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران گذارده شد.مدت سه ماه برنامه ریزی دقیق عملیات ساختمانی موزه ای آن زیر نظر متخصصین به طول انجامید، سپس بر اساس نقشه ها و طرح های پیش بینی شده عملیات ساختمانی همزمان با جمع آوری و بازسازی وسائل موزه ای شروع گردید.
موزه نظامی بر پایه چند هدف و اصل كلی بنیان گرفت:
الف. حفظ و نگهداری آثار تاریخ نظامی، تجهیزات و ساز برگ جنگی، ادوار تاریخی در یك محل و ارایه آن به منظور فراهم آوردن امكانات لازم جهت تحقیق مطالعه
ب. بالا بردن روحیه سلحشوری در امت مسلمان ایران.
ج. ایجاد آگاهی بیشتر مردم در فنون و اطلاعات نظامی در ادوار مختلف تاریخ ایران.
د. ارایه آخرین پیشرفت ها و تحولات ارتش جمهوری اسلامی ایران به صورت فیلم و نمایشگاه .
موزه نظامی از دو طبقه كه شامل تالارهای مختلف است، تشكیل شده و مجموعه موزه شامل بخش های مختلف است.
طبقه اول موزه شامل : تالار تاریخ البسه نظامی ایران با تجهیزات كامل جنگی.تالار سلاح های سرد با تجهیزات زرهی و انفرادی نظام آن زمان.
تالار پرچم ها و نشان ها.تالار جنگ مربوط به جنگ تحمیلی اخیر.
منبع : كتاب اولین های دفاع مقدس؛ محمد خامه یار