اولین كنگره فرهنگ و ادبیات شهادت با یاد و نام شهدای شاعر و نویسنده در دهم اسفند ماه سال ١٣٨٢ به مدت سه روز برگزار شد.
در این كنگره ، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، نماینده ولی فقیه و رییس بنیاد شهید، رییس صدا سیمای جمهوری اسلامی و آقایان دكتر یثربی، دكتر سید حسن حسینی ، دكتر محمد رضای سنگری، و عبدالجبار كاكایی، علی رضا كمری و مرتضی سرهنگی سخنرانی كردند.
٢٧١اثر از دویست نویسنده و شاعر در زمینه شعر، ادبیات،خاطره و قطعه ادبی كه به دبیر خانه كنگره ارسال شده بود مورد بررسی قرار گرفت و از شش نویسنده و شاعر جوان زیر سی سال انتخاب و از شش ناشر خصوصی و هفت ناشر دولتی(یا وابسته به نهادهای انقلاب) به موجب همت و حمایت وسیع آنان از تولید كتاب های ادبی با موضوع شهید شهادت سپاسگذاری به عمل آمد.
سپاسگذاری از پنج شاعر و نویسنده شهید و جانباز از دیگر برنامه های كنگره بود.
صاحبان و آثار برگزیده اولین كنگره فرهنگ و ادبیات شهادت در بخش شعر و داستان به شرح زیر اعلام شدند:
الف. شعر: ١.زنده یاد سلمان هراتی كه با عمر كوتاه بهاری، بیشترین و روشن ترین ستاره ها را از آسمان سبز شهادت دست چین كرد و در كتاب آسمانی سبز،بازبانی صمیمی و خلاق، خون شهادت را در رگ های شعر نو جاری ساخت.
دكتر قیصر امین پور شاعری نام آشنا و پیش رو، كه عمیق ترین تنفس های زلال در صحبت های زود شهادت از آن اوست.
دكتر سید حسن حسینی كه رباعیات شاعر و شعورمند او همواره با خلق اسماعیلیان ، با شهیدان انقلاب اسلامی است. شاعری كه از همه توانایی های خویش در به رخ كشیدن مضمون شهادت در قالب های تپنده دیرین و امروزین سود جست. چمنی كه تا قیامت گل او به بار باد!
تقدیر از حضور كیفی و كمی شاعران شعر شهادت و ایثار و تاثیرگذاری آنان در مقاطع خاص دوران انقلاب.
١. نصرالله مردانی مه خون نامۀ او از غزل های نو با موضوع شهادت سرشار است.
٢. محمد رضا عبدالملكیان با كتاب ریشه در ابد و با شعرهایی صمیمی كه از شأن و صفایی شاعرانه و منطقی با زمانه برخوردار است.
٣. علیرضا قزوه با كتاب از نخلستان تا خیابان و با شعرهای نو كه امروز و دیروز آن شعرها ورد زبان همگان است.
٤. حسن اسرافیلی با كتاب تولد در میدان و با شعرهایی كه سنگر به سنگر همراه با شهیدان به رزم بوده است.
همچنین گروه داوران از میان كتاب های بخش جوانان شاعر به كتاب های زیر نطر داشته است :
برق گل یاس،اثر حمید هنر جو در بخش كودك و نوجوان و دو كتاب دیگر از برومندان شاهد كتاب دریا در تور و نگین های ارغوانی سرودۀ دكتر عباس سودایی و حمید رضا حامدی.
ب . داستان : گروه داوران بخش داستان، پس از پشت سر نهادن سه مرحله داوری، كتاب های زیر را بدون در نظر گرفتن هیچ اولویتی برگزیده اند :
سفر به گرای ٢٧٠ درجه احمد دهقان،جنگی بود جنگی نبود مجید قیصری و در شنبه های آب ماه محمد رضا كاتب. در بخش خاطره و زندگی نامه نیز بدون رعایت هیچ اولوتیتی از سه اثر سپاسگذاری كرد :
سه روایت از یك مرد، محمد رضا بایرامی،مثل علی مثل فاطمه، محمد رضا محمدی پاشاك و زخمدار جهانگیر خسرو شاهی و نیز در بخش زندگی نامه از این جوانان تقدیر كرد :
خانم آمنه آدینه با كتاب سكوت،چاه، نخلستان، احمد شاكری با كتاب عریان در برابر باد و حسین زكریایی با كتاب سرداران شهید.
منبع : كتاب اولین های دفاع مقدس؛ محمد خامه یار