تاریخ نویسی نهضت جنوب را تا حدود زیادی میتوان متأثر از جنگ جهانی اول و پیامدهای حاصل از این جنگ در جنوب دانست. این رویداد مهم که صفحات جنوبی ایران زمین را در اواخر دوران قاجار به مرکزیت بوشهر درگیر خود ساخت به عنوان یکی از رویدادهای تحول ساز و به عنوان محوریترین موضوع مد نظر تاریخ نویسان خطر جنوب قرار گرفت. انعکاس حاصل از پیامدهای این رویداد را می توان در مقوله های مختلف سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی مشاهده نمود.

مهمترین مؤلفه تاریخ نگاری نهضت جنوب را میتوان برخورداری ازیک حس شهر وطنی و تفاخر بومی دانست که از عالقه مورخین به تاریخ نگاری محلی نشأت میگرفت. عالوه براین، شیوة روایی خاص وقایع نگارانی چون رکن زادة آدمیت و علی مراد فراشبندی که با نگاهی حماسی و متأثر از انگیزشهای ملی و مذهبی به نگارش این رویدادها پرداختند را میتوان از جمله مهمترین خصیصر تاریخ نگاری نهضت جنوب دانست.

تاریخ نگاری نهضت جنوب که در راستای تبیین مبارزات ملی ـ مذهبی مردمان خطه جنوب نگاشته شده توانسته از طرفی زوایای پیدا و پنهان مبارزان، شخصیت ها و استراتژی جنگی این مبارزان را در دل تاریخ به تصویر بکشد.

عینییت بخشیدن به وقایع بغرنج این برهه از تاریخ جنوب و ترسیم سیمای طبقات پایین جامعه آن روز بوشهر عهد قاجاری در تقابل با تجاوز نیروهای بیگانه از نقاط عطف تاریخ نگاری نهضت جنوب بشمار میرود که در این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی به آن پرداخته میشود.